นิทาน...บ้านเรือนธรรม

นิทานธรรม...เรื่อง "ดาบส...หัวดื้อ" ======================= มีพระภิกษุสองรูปที่ได้ชื่อว่า "หัวดื้อ" ที่สุดในสมัยพุทธกาล รูปหนึ่งชื่อ "ฉันนะ" ฉันนะที่เคยเป็นมหาดเล็กคนสนิทของเจ้าชายสิทธัตถะนั่นแหละครับ ท่านถือว่าเคยเป็นคนสนิทกับ พระพุทธเจ้ามาก่อน จึงมีทิฐิมานะไม่ยอมฟังใคร ไม่ยอมเชื่อใคร เชื่อมั่นในตัวเองสูง อย่าว่าไม่ฟังคำเตือนของพระเถระทั้งหลายเลย บางครั้งพระพุทธเจ้าทรงเตือนยังไม่ค่อยจะฟังเลย ได้ชื่อว่าหัวดื้อที่สุด พระพุทธองค์ทรงปล่อยให้กาลเวลาผ่านไป จนกระทั่งเมื่อตอนใกล้จะเสด็จดับขันธ์ปรินิพพาน พระอานนท์กราบทูลถามว่า หลังจากพระพุทธองค์ล่วงไปแล้ว จะให้สงฆ์จัดการอย่างไรกับพระฉันนะจอมหัวดื้อ พระพุทธองค์รับสั่งว่า ให้ทำ "พรหมทัณฑ์" แก่เธอ แล้วเธอจะสำนึกเอง พรหมทัณฑ์ ก็คือบอยคอตอะไรทำนองนั้น พระสงฆ์ไม่มีใครสนใจไยดีเธอ ทำเหมือนว่าไม่มีพระชื่อฉันนะอยู่ด้วย ไม่พูดจาด้วย ไม่โอวาท ไม่อนุศาสน์ ซึ่งก็น่าจะดี แต่หาเป็นเช่นนั้นไม่ ฉันนะ เธอมีความรู้สึกถูกโดดเดี่ยว จึงอึดอัดใจ และในที่สุดสำนึกผิด จึงกราบขอขมาคณะสงฆ์ ยอมทำตนอยู่ในโอวาทของพระเถระ...

นิทานเซน...เรื่อง “จดหมายของแม่” ========================= พระอาจารย์ท่านหนึ่งขณะที่ยังเป็นสามเณร เป็นคนที่ฉลาดหลักหลักแหลม พูดจาฉะฉาน ได้พบกับฮ่องเต้หลายครั้ง และได้รับพระราชทานรางวัลมาทุกครั้ง ของที่ได้รับพระราชทานมา สามเณรนั้นจะส่งกลับไปให้มารดา เพื่อเป็นการแสดงความกตัญญู แต่มารดาตอบจดหมายกลับมาว่า "สิ่งที่เจ้าส่งมานั้นเป็นของพระราชทาน แม่ย่อมรู้สึกชื่นชมยินดี  แต่เมื่อตั้งแต่แรก ที่ตั้งใจจะให้เจ้าบวชเรียน ก็เพื่อจะให้เจ้าเป็นผู้ที่ตั้งใจปฏิบัติธรรมให้ถูกต้อง เพื่อให้หลุดพ้นจากความเป็นทุกข์กับเกียรติยศชื่อเสียงเงินทอง หากว่ายังหลงชื่นชอบอยู่กับสิ่งจอมปลอมแบบทางโลก ก็เท่ากับเป็นการผิดไปจากความตั้งใจแต่แรกของแม่...หวังว่าเมื่อได้อ่านจดหมายของแม่แล้ว ลองไตร่ตรองให้ละเอียดถี่ถ้วน... อะไรคือการปฏิบัติธรรมที่แท้จริง? อะไรคืออาจารย์ของฟ้าดิน?" หลังจากที่สามเณรนั้น ได้อ่านจดหมายจากมารดา ก็ได้ตั้งใจปฏิบัติตนเป็นบรรพชิตที่ประพฤติธรรมเผยแพร่ธรรมะและฉุดช่วยผู้คนดังคัมภีร์ที่กล่าวไว้ว่า.... "หวังจะให้เวไนยสัตว์ทั้งหลายหลุดพ้นจากทุกข์  ไม่ได้เพื่อหวั...

นิทานเซน...เรื่อง "ถึงเวลา...ต้องปล่อยวาง" =============================== อิกคิวเป็นเณรน้อยที่ชาญฉลาดมาก พระอาจารย์ของเขามีถ้วยน้ำชาที่หวงแหนอยู่ใบหนึ่ง เป็นของล้ำค่าที่หายาก วันหนึ่ง อิกคิวขาดความระมัดระวังทำถ้วยน้ำชาแตก ในใจเณรน้อยร้อนรนกระวนกระวายยิ่งนัก ระหว่างที่ไม่รู้จะทำอย่างไรกับเศษถ้วยในมือ ทันใดนั้นได้ยินเสียงฝีเท้าพระอาจารย์เดินมา จึงรีบซ่อนเศษถ้วยไว้ด้านหลัง พอเห็นหน้าพระอาจารย์ก็รีบถามขึ้นว่า “พระอาจารย์ขอรับ ทำไมคนเราต้องตายขอรับ” “นี่เป็นกฎธรรมชาติ” พระอาจารย์อธิบาย “ไม่เพียงแต่คนเท่านั้น สรรพสิ่งในโลกล้วนเป็นเช่นนี้ ถึงเวลาของมันก็ต้องจากไป” ได้ฟังดังนั้นอิกคิวจึงยื่นเศษกระเบื้องถ้วยน้ำชาออกมาแล้วพูดกับพระอาจารย์ว่า “พระอาจารย์ขอรับ ถ้วยน้ำชาของท่านก็ได้เวลา...ถึงฆาตแล้วขอรับ” เมื่อพระอาจารย์ได้ยินดังนั้น ก็ยิ้มแล้วพูดขึ้นว่า "ทุกสิ่งย่่อมสูญสลายไปตามกาลเวลา ไม่มีสิ่งใดยั่งยืน ไม่มีสิ่งใดจริงแท้แน่นอน ทุกอย่างล้วนเป็นสิ่งสมมุติ เจ้าจงอย่ายึดมั่นถือมั่น...ถ้วยชาแตกก็เป็นเรื่องธรรมดา เป็นสัจจธรรมของโลก" เณรน้อยพยักหน้...

นิทานเซน...เรื่อง “ลม...ไร้รูป” ====================== “ทำไมคนบางคนถึงไม่ยอมใครทั้งนั้นขอรับ” ชายหนุ่มถาม “เพราะว่าคนบางคนใจแคบจนเกินไป แคบจนรับได้แค่ตัวเองเท่านั้น” พระอาจารย์ตอบ “ทำไมคนบางคนจึงหลงทางอยู่เนืองๆ หาจิตวิญญาณตนเองไม่พบขอรับ” “เพราะว่าคนบางคนใจใหญ่เกินไป กิเลสก็ใหญ่และมาก กิเลสที่ไร้ขอบเขตทำให้หลงทิศไปในหนทางของชีวิต” “แล้วทำอย่างไรจึงจะมองเห็นจิตใจของคนคนหนึ่งได้ขอรับ” พระอาจารย์ใช้ดินสอวาดต้นไผ่ที่เอนไหว เมฆที่ลอยล่อง น้ำที่กระเพื่อมในทะเลสาบ และถามว่า “นี้คือภาพอะไร” “ลม ขอรับ” “ลมไร้รูป เจ้ารู้ได้อย่างไรว่าภาพที่วาดนั้นหมายถึงลม” “ลมถึงแม้จะไร้รูป แต่ไผ่ เมฆ น้ำนั้นมีรูป อาศัยมองภาพที่ดูเคลื่อนไหวของสิ่งเหล่านี้ ก็จะเห็นเป็นลม” ชายหนุ่มตอบ “จิตใจคนเราก็ไร้รูป แต่การพูดการจา การกระทำของคนคนหนึ่ง เราก็จะสามารถมองเห็นถึงจิตใจของเขา เห็นโลกภายในใจของเขาได้เช่นกัน” พระอาจารย์ตอบ

นิทานชวนคิด...เรื่อง "เด็กน้อย...ซื้อน้ำมัน" ================================ สมัยก่อน มีครอบครัวหนึ่งอาศัยอยู่บนเขา วันหนึ่ง พ่อของเด็กน้อยใช้ให้เด็กลงเขาไปซื้อน้ำมันสำหรับปรุงอาหาร ก่อนออกจากบ้าน พ่อของเด็กส่งชามใบใหญ่ให้และกำชับด้วยความเข้มงวดขึงขังว่า “เจ้าจะต้องระมัดระวังให้มาก ระยะนี้สถานะบ้านเราย่ำแย่ ไม่ค่อยมีเงินจะใช้จ่าย เพราะฉะนั้นจะต้องช่วยกันประหยัด เจ้าอย่าทำน้ำมันหกเด็ดขาด” เด็กน้อยรับคำแล้วลงเขาเข้าเมือง มายังร้านที่พ่อบอก ระหว่างทางกลับบ้าน เขาคิดถึงคำเตือนและสีหน้าที่ดุดันของพ่อ ยิ่งคิดยิ่งเครียด เขาถือชามใบใหญ่ที่เต็มไปด้วยน้ำมันด้วยความระมัดระวังอย่างยิ่ง ก้าวเดินทีละก้าว ๆ ไม่กล้าหันซ้ายแลขวาแม้แต่น้อย ที่โชคร้ายก็คือ พอใกล้จะถึงหน้าบ้าน เนื่องเพราะไม่ได้ดูทางข้างหน้าจึงเดินสะดุดหลุมเข้า แม้ว่าจะไม่ได้หกล้ม แต่ก็ทำให้น้ำมันหกไปเศษหนึ่งส่วนสาม เด็กน้อยทั้งโมโหทั้งเสียใจ ลนลานจนมือไม้สั่นไปหมด ไม่สามารถถือชามให้นิ่งได้ ในที่สุดเมื่อกลับถึงบ้าน น้ำมันในชามจึงเหลือเพียงครึ่งชาม พ่อเห็นน้ำมันในชามก็โกรธมาก ชี้หน้าเด็กและด่าว่า “ไอ้โง่ พ่อบอกแล...

นิทานสอนใจ...เรื่อง "ล้างมือให้แม่" ======================== == ชายหนุ่มคนหนึ่งเพิ่งจบการศ ึกษาด้วยผลการเรียนดีเยี่ยม  ไปสมัครงานในตำแหน่งผู้จัดก ารบริษัทใหญ่แห่งหนึ่งหลังจ ากผ่านการสอบสัมภาษณ์ครั้งแ รกไปแล้ว ผู้อำนวยการได้เรียกเขาไปสั มภาษณ์เป็นครั้งสุดท้ายก่อน ตัดสินใจผู้อำนวยการ เห็นข้อมูลในประวัติของเด็ก หนุ่มคนนี้ว่ามีผลการเรียนเ ป็นเลิศในทุกวิชาตลอด มานับตั้งแต่อุดมศึกษาจนจบม หาวิทยาลัย ไม่ปรากฏว่ามีคะแ นนในวิชาใดที่ต่ำกว่า B เลย ผู้อำนวยการเริ่มคำถามว่า ” เธอเคยได้รับทุนการศึกษาอะไ รหรือเปล่า ?” เด็กหนุ่มตอบว่า ” ไม่เคยครับ ” ผู้อำนวยการถามต่อว่า ” คุณพ่อของเธอเป็นคนจ่ายค่าเ ล่าเรียนให้ใช่ไหม? ” เด็กหนุ่มตอบว่า ” คุณพ่อของผมเสียไปตั้งแต่ผม อายุได้ขวบเดียวครับเป็นคุณ แม่ที่จ่ายค่าเล่าเรียนให้ผ ม” ผู้อำนวยการถามต่อว่า ” คุณแม่ของเธอทำงานที่ไหน? ” เด็กหนุ่มตอบว่า ” คุณแม่รับจ้างซักผ้ารีดผ้า ” ผู้อำนวยการขอดูมือของเขา เด็กหนุ่มยื่นมือที่เรียบลื ่นไม่มีที่ติให้ผู้อำนวยการ ดู ผู้อำนวยการถามต่อว่า ” เธอเคยช่วยคุณแม่ของเธอทำงา นบ้างหรือเปล่า ?” เขาตอบว่า ” ไม่เคยครับ คุณแม...

นิทานเซน...เรื่อง "จิตปกติ" =================== == มีคนถามอาจารย์เซนฮุ่ยไห่ว่ า “ท่านอาจารย์มีอะไรที่แตกต่ างจากคนอื่นหรือไม่ขอรับ” อาจารย์ฮุ่ยไห่ตอบว่า “มี” “คืออะไรขอรับ” อาจารย์ฮุ่ยไห่ตอบว่า “ยามที่ข้ารู้สึกหิวข้าก็กิ นข้าว รู้สึกเพลียข้าก็นอน” “อย่างนี้แตกต่างกับผู้อื่น ตรงไหน ใครๆ ล้วนเป็นเช่นนี้ มีตรงไหนแตกต่างขอรับ” อาจารย์ฮุ่ยไห่ตอบว่า “ต้องไม่เหมือนกันแน่นอน” “ไม่เหมือนอย่างไรขอรับ” อาจารย์ฮุ่ยไห่ตอบว่า “เวลากินข้าว พวกเขามักจะคิดถึงเรื่องอื่ นๆ ไม่ตั้งใจกินข้าว ยามหลับพวกเขาก็มักจะฝัน นอนอย่างไม่สงบ แต่ข้ากินข้าวก็คือกินข้าว อะไรก็ไม่คิดทั้งนั้น แต่ไหนแต่ไรมาเวลาที่ข้านอน จะไม่ฝัน ฉะนั้นจะนอนอย่างสงบ นี่คือข้อแตกต่าง” อาจารย์ฮุ่ยไห่พูดต่อว่า “คนในโลกนี้น้อยคนนักที่จะท ำใจเป็นหนึ่งเดียว พวกเขาวนเวียนไปมาอยู่ระหว่ างผลประโยชน์ ชื่อเสียง ความเสื่อม ความรัก ก่อให้เกิดความคิดคำนึง คิดฟุ้งซ่านร้อยแปด พวกเขาหยุดอยู่แค่เปลือกนอก ของชีวิตไม่อาจรุดหน้าได้ นี่คืออุปสรรคใหญ่หลวงในชีว ิตของพวกเขา และด้วยเหตุนี้พวกเขาจึงหลง ทาง ค้นหาตัวตนไม่พบ สูญเสียซึ่ง “จิตปกติ...

นิทานชาดก...เรื่อง "ราชชาดก" (ความจริงที่ไม่ควรพูด) ========================== =========== ในสมัยหนึ่ง พระเจ้าประทับอยู่วัดเชตวัน  เมืองสาวัตถี ทรงปรารถภิกษุรูปหนึ่ง ผู้กระสันอยากสึกเพราะเห็นห ญิงงามคนหนึ่ง ตรัสให้โอวาทว่า  "ภิกษุ..ธรรมดามาตุคาม ใครๆ ก็รักษาไว้ไม่ได้ แม้เมื่อก่อนเขาวางยามประตู รักษาไว้ ก็ยังรักษาไว้ไม่ได้ เธอจะต้องการมาตุคามไปทำอะไ ร แม้ได้แล้วก็ไม่อาจจะรักษาเ อาไว้ได้" แล้วได้ตรัสอดีตนิทานมาสาธก  ว่า... กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว พระโพธิสัตว์เกิดเป็นนกแขกเ ต้าชื่อ ราธะ มีน้องตัวหนึ่งชื่อ โปฏฐปาทะ อยู่ภายใต้การเลี้ยงดูของพร าหมณ์ครอบครัวหนึ่ง ในเมืองพาราณสี พราหมณ์และนางพราหมณีไม่มีล ูกด้วยกัน จึงเลี้ยงดูนกแขกเต้าทั้งสอ งตัวเป็นเสมือนลูกชาย พราหมณ์มีอาชีพค้าขายจะเดิน ทางออกจากบ้านไปค้าขายยังต่ างแดน เป็นเวลาหลายวันค่อยกลับมา ช่วงที่พราหมณ์ไม่อยู่บ้าน นางพราหมณีมักจะคบชู้สู่ชาย อยู่เป็นประจำ วันหนึ่งก่อนออกเดินทางไปค้ าขาย พราหมณ์ซึ่งพอจะทราบพฤติกรร มของภรรยาอยู่บ้างแต่ยังจับ ไม่ได้ จึงสั่งนกแขกเต้าสองพี่น้อง ว่า "ลูกรัก พ่อจะไปค้าขาย เจ้าทั้งสอ...

นิทานเซน...เรื่อง “สิ่งที่เห็นอาจไม่ใช่สิ่งท ี่เป็น” ========================== ======= “เรือท่องเที่ยวลำหนึ่งประส บภัยพิบัติทางทะเล บนเรือมีสามีภรรยาคู่หนึ่งร อคอยความช่วยเหลือจากเรือกู ้ชีพด้วยความยากลำบาก แต่แล้วบนเรือกู้ชีพเหลือที ่นั่งเพียงหนึ่งที่เท่านั้น   ฝ่ายชายดึงภรรยาให้ถอยไปด้า นหลังแล้วตัวเองกระโดดขึ้นบ นเรือกู้ชีพ ฝ่ายหญิงยืนอยู่บนเรือลำใหญ ่ที่ค่อยๆ จมลงๆ เธอตะโกนไปที่ฝ่ายชายเพียงค ำเดียวว่า......” เล่ามาถึงตรงนี้ ครูถามนักเรียนว่า “ให้นักเรียนทายดูซิว่าฝ่าย หญิงตะโกนพูดว่าอะไร” นักเรียนทั้งหลายพูดอย่างพร ้อมเพรียงกันด้วยอารมณ์ความ รู้สึกที่ โกรธเคืองว่า “ที่ผ่านมาฉันตาบอด ฉันเกลียดคุณ” ขณะนั้นครูสังเกตเห็นนักเรี ยนคนหนึ่งนิ่งเงียบมาโดยตลอ ด จึงบอกให้เขาตอบคำถามดูบ้าง   นักเรียนผู้นั้นตอบว่า “คุณครูครับ ผมคิดว่าหญิงผู้นั้นคงตะโกน บอกให้ดูแลลูกของเราด้วย” ครูถามด้วยความตกใจว่า “เธอเคยฟังนิทานเรื่องนี้มา แล้วหรือ” นักเรียนส่ายศีรษะ “เปล่าครับ แต่คุณแม่ของผมก่อนที่ท่านจ ะสิ้นใจก็พูดคำพูดเช่นนี้กั บคุณพ่อครับ” ครูถอนหายใจพูดว่า “คำตอบถูกต้อง” เรือท่องเ...

นิทานเซน...เรื่อง “อุบาสิกาถวายดอกไม้” =============================== มีอุบาสิกาผู้หนึ่ง ทุกๆ วันต้องตัดดอกไม้นำไปถวายพระที่วัดมิเคยขาด วันหนึ่งบังเอิญพบอาจารย์เซนอู๋เต๋อ อาจารย์เซนจึงกล่าวกับนางว่า "หากยึดตามคัมภีร์ที่ได้มีการบันทึกไว้ การนำดอกไม้ที่สดหอมมาถวายพระอย่างสม่ำเสมอ ผลบุญจะส่งให้สีกามีรูปโฉมงดงามในชาติหน้า" อุบาสิกาผู้นั้นเล่าว่า "ทุกครั้งยามที่ดิฉันนำดอกไม้มาถวายพระ จะรู้สึกเสมือนจิตวิญญาณได้ถูกน้ำชำระล้างจนสะอาดหมดจด ทว่าเมื่อกลับไปถึงบ้านจิตใจกลับฟุ้งซ่านวุ่นวาย จึงอยากสอบถามท่านว่าทำอย่างไรดิฉันจึงจะรักษาความบริสุทธิ์ของจิตใจเอาไว้ได้ในท่ามกลางความสับสนวุ่นวายของโลกฆราวาส?" อาจารย์เซนอู๋เต๋อถามกลับไปว่า "สีกานำดอกไม้สดมาถวายพระ อยากทราบว่าสีกามีวิธีรักษาดอกไม้ให้สดอยู่ได้อย่างไร?" อุบาสิกาจึงตอบว่า "วิธีรักษาความสดของดอกไม้ ที่ดีที่สุดคือเปลี่ยนน้ำในแจกันทุกวัน และก่อนที่จะนำดอกไม้ไปใส่ในน้ำใหม่ ให้ตัดปลายก้านดอกส่วนที่แช่อยู่ในน้ำทิ้งไปก่อน เพราะส่วนนั้นเป็นส่วนที่ก้านเน่าเปื่อยจนไม่สามารถดูดซึมน้ำขึ้นมาเลี้ยงดอกได้ซึ่ง...

นิทานเซน...เรื่อง "นายพล...ขอออกบวช" ================================ นายพลท่านหนึ่งทำสงครามป้องกันชายแดนอยู่แถบทะเลทรายเป็นเวลาถึงสิบกว่าปี ตอนนี้เมื่อนึกถึง คมหอกศาสตราวุธและสภาพสงครามที่มีเลือดไหลนองดั่งสายน้ำ จิตก็ยากที่จะสงบลงได้ เลยมาหาพระอาจารย์เพื่อจะขอออกบวช “ พระอาจารย์ ข้าพเจ้าเบื่อสงครามเหลือเกิน ตอนนี้รู้สึกปลงไปหมดแล้ว ขอให้พระอาจารย์เมตตา รับข้าพเจ้าเป็นศิษย์เถอะ ” “ เจ้าทำสงครามมาเป็นแรมปี กลิ่นอายแห่งการฆ่ายังมีอยู่เยอะ และยังมีครอบครัวให้เป็นห่วง ไม่เหมาะที่จะบวชตอนนี้ไว้รออีกสักระยะก่อน “พระอาจารย์ตอบ “ ข้าพเจ้าแม้จะอยู่ในสงครามมานาน นั่นเป็นเพราะความจำเป็นบังคับ ข้าพเจ้าเกลียดสงครามเป็นที่สุด ตอนนี้ข้าพเจ้าวางทุกอย่างลงได้หมดแล้ว ลูกและภรรยาครอบครัวก็ไม่เป็นปัญหา บวชให้ข้าพเจ้าเถอะ “ “ รออีกสักระยะหนึ่งก่อน “พระอาจารย์พูดแล้วก็เดินกลับเข้าวัด ท่านนายพลเลยจำใจต้องกลับบ้านไป รุ่งขึ้นแต่เช้าตรู่ ท่านนายพลก็มาที่วัดอีก พระอาจารย์เลยทักว่า “ ท่านนายพลทำไมถึงตื่นมาไหว้พระแต่เช้า “ “เพื่อดับไฟอันร้อนรุ่มในหัวอก เลยตื่นเช้ามาไหว้พระ...

นิทานเซน...เรื่อง "ขว้างขวานขึ้นฟ้า" =========================== ชายหนุ่มคนหนึ่งรู้สึกกลัดก ลุ้มใจมากจึงมาถามพระเซนว่า   มีคนนินทาว่าร้ายลับหลังเขา อยู่บ่อยๆ ควรทำอย่างไรดี พระเซนถือขวานด้ามหนึ่งเดิน ออกจากที่พัก แล้วพูดกับชายหนุ่มว่า “ตอนนี้ข้าโยนขวานขึ้นไปบนฟ ้า เจ้ามองดูสิว่าจะเกิดอะไรขึ ้น” เมื่อขวานตกลงสู่พื้นเกิดเส ียงดังสนั่น พระเซนถามชายหนุ่มว่า “เจ้าได้ยินท้องฟ้าตะโกนว่า เจ็บหรือไม่” “ขวานไม่ได้ทำอันตรายท้องฟ้ า ท้องฟ้าจะเจ็บได้อย่างไร” ชายหนุ่มตอบ “ทำไมขวานไม่ได้ทำอันตรายท้ องฟ้าล่ะ” พระเซนถาม “ท้องฟ้าสูงออกปานนั้น และกว้างใหญ่ไพศาลปานนั้น ต่อให้โยนสูงกว่านี้ ก็ไม่กระทบท้องฟ้า” “ถูกแล้ว ท้องฟ้ากว้างใหญ่ไพศาลก็เพร าะท้องฟ้าจิตใจกว้างขวาง ถ้าคนคนหนึ่งมีจิตใจกว้างขว างประดุจท้องฟ้า ใครจะมานินทาว่าร้าย หรือกลั่นแกล้งอย่างไร ก็ไม่อาจกระทบหรือทำร้ายจิต ใจของเขาได้” ชายหนุ่มก้มดูขวานที่หล่นอย ู่บนพื้นดิน แล้วเงยหน้าขึ้นมองดูผืนฟ้า ที่ใสงาม ให้รู้สึกจิตใจโปร่งโล่งอย่ างน่าแปลกใจ ปัญญาเซน...คนเรามักจะหัวเส ียกลัดกลุ้ม หาทางออกไม่ได้กับเรื่องที่ ทำให้ไม่สบายใจ กร...

นิทานเซน...เรื่อง “ดูคัมภีร์วันละคำ” ========================= วันหนึ่ง พระอาจารย์ท่านหนึ่งถามศิษย์ว่า “วันหนึ่งเจ้าดูคัมภีร์กี่เล่ม?” “เจ็ดแปดเล่ม บางทีก็สิบเล่ม” ลูกศิษย์ตอบ พระอาจารย์พูดว่า “เจ้าดูคัมภีร์ไม่เป็น” ลูกศิษย์เลยถามว่า “แล้วอาจารย์ดูวันละกี่เล่ม?” “วันหนึ่งดูหนึ่งคำ” อาจารย์ตอบ คำพูดของอาจารย์ที่ว่าวันหนึ่งดูหนึ่งคำคือ..."จิต"... จิต...ครอบคลุมสรรพสิ่ง จิต...คือธรรมะ จิต...ก่อให้เกิดสรรพสิ่ง จิต...คือทุกอย่าง จิต...คือพุทธะ ดูตำราแม้จะมีประโยชน์ เข้าใจผิดไปกลับมีโทษ ตำราอาจจะเป็นยา หรืออาจเป็นยาพิษ การให้ยากับโรค ให้ถูกโรคหาย ให้ผิดอาจถึงตาย ดังนั้น การอ่านคัมภีร์จะไม่ระมัดระวังไม่ได้ ตำราคัมภีร์มีเป็นพันๆเล่ม ไม่รู้จะเริ่มอ่านเล่มไหนก่อน ธรรมะแปดหมื่นสี่พันข้อ สามารถเข้าถึงธรรมได้ทุกข้อ เราอาจไม่รู้จะเริ่มที่ข้อไหนก่อน แต่การ "ดูจิต" สามารถดูได้ทุกที่ทุกเวลาจนมีผู้กล่าวว่า "ตู้พระไตรปิฎกก็อยู่ใน...จิต...ของเรานั่นเอง"

นิทานเซน...เรื่อง “จิตสงบ...คือการถือบวช” ================================= หานซานเป็นอุบาสกที่อาศัยอยู่ในวัด ไม่ได้บวช ไม่ได้ปฏิบัติธรรมได้แต่แต่งกลอนผ่านไปวันๆ ไม่ได้สนใจแม้จะกินข้าวปลาอาหารบางครั้งไปกินข้าวที่เหลือๆจากในครัว จึงทำให้รู้จักและสนิทสนมกับสือเต๋อซึ่งทำงานอยู่ในครัว พวกเขาพูดคุยได้ทุกเรื่อง บางครั้งสนุกสนานจนลืมตัว พระและคนในวัดต่างก็คิดว่าสองคนนี้ ไม่ค่อยจะเต็ม วันหนึ่งขณะที่สือเต๋อกวาดลานวัดอยู่ ภิกษุชรารูปหนึ่งถามเขาว่า “ชื่อของเจ้าคือสือเต๋อ เป็นชื่อที่ท่านเจ้าอาวาสตั้งให้ แปลว่าเก็บได้ เพราะท่านเก็บเจ้ามาจากในป่า แล้วชื่อจริงของเจ้าคืออะไร?” สือเต๋อวางไม้กวาดแล้วไม่พูดอะไร แต่ในใจเต็มไปด้วยความเศร้าโศก ภิกษุชราก็รู้สึกไม่ค่อยดี จึงไม่ได้ถามอะไรต่อไป แล้วก็เดินเลี่ยงไป หานซานอยู่ใกล้กับที่นั่นพอดี จึงทุบอกแล้วส่งเสียงดังว่า “สวรรค์ สวรรค์” สือเต๋อจึงถามว่า “เจ้าตะโกนอะไร?” “บ้านทางทิศตะวันออกมีคนตาย แต่ไปแขวนพวงหรีดที่บ้านทางทิศตะวันตกเจ้าไม่เคยได้ยินคำนี้หรือ?” ว่าแล้วทั้งสองก็หัวเราะเสียงดัง กระโดดโลดเต้นอย่างสนุกสนาน ทุกๆเดือน...

นิทานธรรม...เรื่อง “ชายตีกลอง ผู้ดื้อรั้น” ============================== ครั้งหนึ่งนานมาแล้ว ยังมีชาย 2 คนพ่อลูก หาเลี้ยงชีพด้วยการแสดงการตีกลองประกอบการเต้นรำตามงานรื่นเริงต่างๆ วันหนึ่งพ่อได้บอกกับลูกชาย ซึ่งเป็นหนุ่มแล้วว่า “พรุ่งนี้ ในเมืองที่อยู่ห่างออกไปไม่ไกลนี้ จะมีงานรื่นเริงประจำปีหลายวันทีเดียว แล้วก็จะมีคนมาเที่ยวกันมาก เราจะไปตีกลองหาเงินกัน พ่อว่างานนี้เราน่าจะได้เงินไม่น้อย” “ถ้าอย่างนั้นก็ดีน่ะซิ ฉันจะไปจัดแจงกลอง และเตรียมข้าวของให้เรียบร้อย” ลูกชายกล่าว พ่อจึงเอ่ยขึ้นว่า “ดีแล้ว พรุ่งนี้เช้าเราจะออกเดินทางกัน” รุ่งเช้า..สองพ่อลูกก็ออกเดินทางไปยังเมืองที่มีงานรื่นเริง เมื่อไปถึงก็ได้จับจองสถานที่ตั้งกลอง และเปิดการแสดง ทั้งสองพ่อลูกต่างผลัดกันตีและเต้นตามจังหวะอย่างสนุกสนาน มีผู้คนเข้ามามุงดูเป็นจำนวนมาก และต่างโยนเหรียญเงินใส่ในกล่องที่ตั้งไว้ เมื่องานรื่นเริงจบลง ลูกชายนำเงินที่ได้ทั้งหมดมานับรวมกัน “โอ้โฮ..คราวนี้ได้เงินมากกว่าครั้งก่อนๆเลยนะพ่อ” ลูกชายบอกพ่อด้วยความตื่นเต้น ผู้เป็นพ่อพ่อพยักหน้ายิ้ม และเอ่ยว่า “พ่อบอกแล้วไง..เอาล่ะ เราเหนื่อย...

นิทานธรรม...เรื่อง “ผลไม้พิษ” ======================== นกฝูงหนึ่งพากันอพยพหนีความแห้งแล้งจากป่าแห่งหนึ่ง ไปยังป่าใหญ่อีกแห่งหนึ่ง เพราะพวกมันคิดว่าป่าใหญ่แห่งนี้คงจะอุดมสมบูรณ์ มีผลไม้ให้กินมากมาย แต่เมื่อพวกมันพากันมาถึงป่าใหญ่ ก็ต้องผิดหวัง เพราะป่าแห่งนี้ก็ค่อนข้างแห้งแล้งเช่นเดียวกัน ฝูงนกพากันบินหาผลไม้จนเหนื่อยอ่อน กระทั่งใกล้ค่ำ พวกมันก็ได้พบกับต้นไม้ใหญ่ต้นหนึ่ง มีผลไม้สุกอยู่เต็มต้น “พวกเรารอดตายแล้ว ต้นไม้นี้มีผลไม้ให้กินมากมาย” หัวหน้าฝูงนกร้องบอก บรรดานกทั้งหลายต่างก็พูดขึ้นว่า “จริงด้วยๆๆๆ รีบๆกินกันเถอะ พวกเราหิวจะแย่อยู่แล้ว” “ช้าก่อน..” นกชราตัวหนึ่งเอ่ยขึ้น “ผลไม้ต้นนี้น่าจะมีพิษ พวกเราจะเป็นอันตราย” แต่พวกนกทั้งหลายไม่สนใจฟัง พากันบินลงไปจิกกินผลไม้ด้วยความหิวโหย ยกเว้นนกสองตัวผัวเมียกับลูกนกที่ไม่ได้เข้าไปกิน “ทำไมเจ้าถึงเชื่อนกชราจนไม่ยอมให้เราลงไปกินผลไม้ล่ะ ข้ากับลูกหิวเหลือเกิน” แม่นกบอกกับพ่อนก พ่อนกจึงเอ่ยขึ้นว่า “ข้าเองก็หิวเหมือนกัน แต่ผลไม้ที่ต้นนี้ น่าจะเป็นผลไม้มีพิษอย่างที่นกชราบอก” “เจ้ารู้ได้อย่างไร เพราะเจ้าก็ไม่รู้จักต้นไม้นี้เหมือ...

นิทานชาดก...เรื่อง "มูสิชาดก" ======================== ในสมัยหนึ่ง พระพุทธเจ้า ประทับอยู่วัดเชตวัน เมืองสาวัตถี ทรงปรารภภิกษุผู้หลอกลวงรูปหนึ่ง ได้ตรัสอดีตนิทานมาสาธกว่า... กาลครั้งนานมาแล้ว พระโพธิสัตว์เกิดเป็นหนู มีตัวโตขนาดลูกหมู มีบริวาร ๕๐๐ ตัว อาศัยอยู่ในป่าแห่งหนึ่ง มีหมาจิ้งจอกตัวหนึ่ง อาศัยอยู่ใกล้กับที่อยู่ของหนู คิดจะลวงกินหนู ในวันหนึ่ง มันจึงทำทียืนด้วยขาข้างเดียว อ้าปาก แหงนมอง จ้องดูดวงอาทิตย์อยู่ หนูพระโพธิสัตว์ เห็นมันแล้วคิดว่า " หมาจิ้งจอกตัวนี้คงจะเป็นผู้ทรงศีล " จึงเดินเข้าไปใกล้ไต่ถามดูว่า  "ท่านชื่ออะไร ? " หมาจิ้งจอกตอบว่า " เราชื่อธรรมิกะ (ผู้ทรงธรรม)" หนู " ทำไมท่านยืนเท้าเดียว ไม่ยืนทั้ง ๔ เท้า ? " หมาจิ้งจอก " ถ้าเรายืน ๔ เท้า แผ่นดินจะไหว จึงยืนเท้าเดียว " หนู " ทำไมท่านยืนอ้าปาก ? " หมาจิ้งจอก " เราไม่กินอย่างอื่น กินลมเป็นอาหาร" หนู " ทำไมท่านจ้องดูดวงอาทิตย์ ? " หมาจิ้งจอก " เรานอบน้อมพระอาทิตย์ " หนูเช...